هدف
1. اطلاعات مربوط به جریانهای نقدی واحد تجاری، در فراهم آوردن مبنایی برای ارزیابی توانایی واحد تجاری در ایجاد نقد و معادلهاي نقد و نیازهای واحد تجاری در استفاده از جریانهای نقدی مزبور، برای استفاده‌کنندگان صورتهای مالی مفید است. اتخاذ تصمیمات اقتصادی توسط استفاده‌کنندگان، مستلزم ارزیابی توانایی واحد تجاری در ایجاد نقد و معادلهاي نقد و زمانبندی و اطمینان از ایجاد آن است.
هدف این استاندارد، تدوین الزاماتي براي ارائه اطلاعات درباره تغییرات تاریخی نقد و معادلهاي نقد واحد تجاری از طریق صورت جریانهای نقدی است که در آن، جریانهای نقدی هر دوره بر حسب فعالیتهای عملیاتی، سرمایه‌گذاری و تأمین مالی طبقه‌بندی می‌شود.
دامنه کاربرد
2 . واحد تجاری باید صورت جریانهای نقدی را طبق الزامات این استاندارد تهیه کند و آن را به عنوان بخش جدانشدنی صورتهای مالی، برای هر دوره‌ای که صورتهای مالی تهیه می‌شود، ارائه نماید.
3 . استفاده‌کنندگان صورتهای مالی واحد تجاری، به چگونگی ایجاد و مصرف نقد و معادلهاي نقد در واحد تجاري علاقهمند هستند. این موضوع بدون توجه به ماهیت فعالیتهای واحد تجاری و صرف‌نظر از تلقی یا عدم تلقی نقد به عنوان محصول واحد تجاری كه در مؤسسات مالي ممكن است مطرح باشد، مصداق دارد. با وجود اینکه فعالیتهای اصلی مولد درآمد در واحدهای تجاری، متفاوت است، اما نیازهای آنها به نقد اساساً مشابه است. واحدهای تجاری براي هدایت عملیات، پرداخت تعهدات و ایجاد بازده برای سرمایه‌گذاران خود، به نقد نیاز دارند. بنابراین، طبق این استاندارد تمام واحدهای تجاری ملزم به ارائه صورت جریانهای نقدی هستند.
منافع اطلاعات جریانهای نقدی
4 . صورت جریانهای نقدی همراه با سایر صورتهای مالی، اطلاعاتی فراهم می‌آورد تا استفاده‌کنندگان صورتهای مالی بتوانند تغییرات در خالص داراییهای واحد تجاری، ساختار مالی واحد تجاري (شامل نقدینگی و توان پرداخت بدهیها) و توانایي واحد تجاري در تأثیرگذاری بر مبالغ و زمانبندي جریانهای نقدی به منظور سازگاری با تغيير شرايط و فرصتها را ارزیابی کنند. اطلاعات جریانهاي نقدی در ارزیابی توانایی واحد تجاری در ایجاد نقد و معادلهاي نقد مفید است و برای استفاده‌کنندگان صورتهای مالی، ایجاد مدلهای ارزیابی و مقایسه ارزش فعلی جریانهای نقدی آتی واحدهای تجاري مختلف را امکان‌پذیر می‌کند. اطلاعات جريانهاي نقدی، همچنین قابلیت مقایسه گزارشگری نتایج عملیات واحدهای تجاري مختلف را بهبود می‌بخشد زیرا، آثار بکارگیری رویه‌های مختلف حسابداری در معاملات و رویدادهای یکسان را حذف مي‌کند.
5 . اطلاعات تاریخی جریانهاي نقدی، اغلب به عنوان نشانه‌اي از مبلغ، زمانبندي و اطمینان از جریانهای نقدی آتی بکار می‌رود. اطلاعات مزبور همچنین جهت بررسي صحت ارزیابیهای گذشته از جريانهاي نقدی آتي و ارزیابی ارتباط بین سودآوری و خالص جریانهای نقدی و تأثیر تغییر قیمتها مفید است.
تعاریف
6 . در این استاندارد، اصطلاحات زیر با معانی مشخص بکار رفته است:
نقد، شامل نقد در دسترس و سپرده‌های دیداری است.
معادلهاي نقد سرمایه‌گذاریهای کوتاه‌مدت با نقدشوندگي بالا است که به سرعت قابل تبدیل به مبلغ معيني نقد می‌باشد و ريسك تغيير ارزش آن کم است.
جريانهاي نقدی عبارت از جريانهاي ورودی و خروجی نقد و معادلهاي نقد است.
فعالیتهای عملیاتی عبارت است از فعالیتهای اصلی مولد درآمد عملیاتی واحد تجاری و سایر فعالیتهایی که جزء فعالیتهای سرمایه‌گذاری و تأمین مالی نباشند.
فعالیتهای سرمایه‌گذاری، تحصیل یا واگذاری داراییهای بلندمدت و سایر سرمایه‌گذاریها بجز معادلهاي نقد است.
فعالیتهای تأمین مالی، فعالیتهایی است که موجب تغییر مبلغ و ترکیب حقوق مالكانه و استقراضهای واحد تجاری می‌شود.
نقد و معادلهاي نقد
7 . معادلهاي نقد با هدف ایفای تعهدات نقدی کوتاه‌مدت، و نه با هدف سرمایه‌گذاری یا سایر اهداف، نگهداری می‌شود. براي اينكه سرمایه‌گذاری به عنوان معادل نقد شناخته شود، باید به سرعت قابل تبدیل به مبلغ معینی نقد باشد و ريسك تغییر ارزش آن كم باشد. بنابراین، سرمایه‌گذاری معمولاً فقط زماني واجد شرایط به عنوان معادلهای نقد است که سررسید آن کوتاه، مثلاً حداکثر سه ماه از تاریخ تحصیل، باشد. سرمایه‌گذاری در ابزارهای مالكانه معادل نقد نیست، مگر اینکه ماهيت آن، معادل نقد باشد.
8 . جریانهاي نقدی، انتقالات بين اقلام نقد یا معادلهاي نقد را شامل نمی‌شود زیرا این اقلام به جای اینکه بخشي از فعالیتهای عملیاتی، سرمایه‌گذاری و تأمین مالی واحد تجاری باشند، بخشي از مديريت نقد واحد تجاري محسوب می‌شوند. مدیریت نقد، سرمایه‌گذاری نقد مازاد در معادلهاي نقد را شامل می‌شود.
ارائه صورت جریانهای نقدی
9 . صورت جریانهای نقدی باید جریانهای نقدی طبقه‌بندی‌شده بر حسب فعالیتهای عملیاتی، سرمایه‌گذاری و تأمین مالی را گزارش کند.
10 . واحد تجاری، جریانهای نقدی حاصل از فعالیتهای عملیاتی، سرمایه‌گذاری و تأمین مالی را متناسب با فعالیتهای خود ارائه می‌کند. طبقه‌بندی بر حسب فعالیت، اطلاعاتی فراهم می‌کند که استفاده‌کنندگان می‌توانند تأثیر آن فعالیتها بر وضعیت مالی واحد تجاری و مبلغ نقد و معادلهاي نقد را ارزیابی کنند. این اطلاعات، همچنين مي‌تواند برای ارزیابی روابط بین فعالیتهاي مزبور مورد استفاده قرار گيرد.
11 . یک معامله منفرد ممکن است شامل جریانهای نقدی باشد که به صورت متفاوت طبقه‌بندی می‌شوند. برای مثال، در یک مؤسسه مالی زمانی که بازپرداخت نقدی تسهیلات شامل اصل و سود تسهیلات است، سود پرداختی بابت تسهیلات معمولاً به عنوان فعالیت عملیاتی و بازپرداخت اصل به عنوان فعالیت تأمین مالی طبقه‌بندی می‌شود.
فعالیتهای عملیاتی
12 . مبلغ جریانهای نقدی حاصل از فعالیتهای عملیاتی، معیار اصلی در ارزیابی این موضوع است که عملیات واحد تجاری، تا چه میزان جریانهای نقدی کافی براي بازپرداخت وامها، نگهداشت توان عملیاتی واحد تجاری، پرداخت سود تقسیمی و انجام سرمایه‌گذاری جدید بدون استفاده از منابع مالی برون‌سازماني، ايجاد کرده است. براي پيش‌بيني جريانهاي نقدی عملیاتی آتي، ارائه اطلاعات تاريخي درباره برخي اجزاي جریانهای نقدی عملیاتی، همراه با سایر اطلاعات، مفید است.
13 . جریانهای نقدی حاصل از فعالیتهای عملیاتی، اساساً مربوط به فعالیتهای اصلی مولد درآمد عملیاتی واحد تجاری است. بنابراین، جریانهای نقدی یاد شده، معمولاً ناشی از معاملات و سایر رویدادهایی است که در محاسبه سود یا زیان دوره منظور می‌شود. مثالهایی از جریانهای نقدی حاصل از فعالیتهای عملیاتی، به شرح زیر است:
الف. دریافتهای نقدی حاصل از فروش کالا و ارائه خدمات؛
ب . دریافتهای نقدی حاصل از حق امتیاز، حق‌الزحمه، کارمزد و سایر درآمدهاي عملياتي؛
پ . پرداختهای نقدي به عرضه‌كنندگان کالا و خدمات؛
ت . پرداختهای نقدی به کارکنان و از جانب آنها؛
ث . دریافتها و پرداختهای نقدی شرکت بیمه بابت حق بیمه‌ها، خسارتها، مستمریها و سایر مزایای بیمه‌ای؛
ج . پرداختهای نقدی یا استرداد‌هاي نقدي مربوط به مالیات بر درآمد، به غیر از مواردی که بتوان بطور مشخص آنها را به عنوان فعالیتهای تأمین مالی و سرمایه‌گذاری شناسایی كرد؛ و
چ . دریافتها و پرداختهای نقدی مربوط به قراردادهای منعقد شده با مقاصد تجاری یا معاملاتی.برخي معاملات، مانند فروش یک قلم ماشین‌آلات، ممکن است منجر به سود یا زیانی گردد که در صورت سود و زیان شناسایی می‌شود. جریانهای نقدی مرتبط با اين‌گونه معاملات، در زمره جریانهاي نقدی حاصل از فعالیتهای سرمایه‌گذاری محسوب مي‌شود. با وجود این، پرداختهای نقدی براي ساخت یا تحصیل داراییهای نگهداری‌شده برای اجاره به دیگران و متعاقباً نگهداری‌شده برای فروش، جریانهای نقدی حاصل از فعالیتهای عملیاتی است. دریافتهای نقدی حاصل از اجاره‌ها و فروشهاي بعدی اين داراییها، جریانهای نقدی حاصل از فعالیتهای عملیاتی می‌باشد.
14 . واحد تجاری ممکن است براي مقاصد تجاري یا معاملاتی، اوراق بهاداری را برای فروش مجدد نگهداری کند. بنابراین، جریانهای نقدی حاصل از خريد و فروش اوراق بهادار تجاری یا معاملاتي به عنوان فعالیتهای عملیاتی طبقه‌بندی می‌شود. همچنین، وامهاي اعطايي توسط مؤسسات مالی معمولاً به عنوان فعالیتهای عملیاتی طبقه‌بندی می‌شود، زیرا اين اقلام با فعالیتهای اصلی مولد درآمد عملیاتی آن مؤسسه مالی، در ارتباط هستند.
فعالیتهای سرمایه‌گذاری
15 . افشای جداگانه جریانهای نقدی حاصل از فعالیتهای سرمایه‌گذاری اهميت دارد زیرا اين‌گونه جریانهای نقدی، نشان‌دهنده میزان مخارجی است که براي تحصيل منابع به منظور ایجاد سود و جریانهای نقدی آتی، مصرف شده است. تنها، مخارجی که منجر به شناسایی دارایی در صورت وضعیت مالی می‌شود واجد شرایط طبقه‌بندی به عنوان فعالیتهای سرمایه‌گذاری است. نمونه‌هایی از جریانهای نقدی حاصل از فعالیتهای سرمایه‌گذاری به شرح زیر است:
الف. پرداختهای نقدی برای تحصیل داراییهای ثابت مشهود، داراییهای نامشهود و سایر داراییهای بلندمدت. این پرداختها شامل مخارج توسعه سرمایه‌ای و داراییهای ثابت مشهود ساخته‌شده در داخل واحد تجاری نيز مي‌باشد؛
ب . دریافتهای نقدی حاصل از فروش داراییهای ثابت مشهود، داراییهای نامشهود و سایر داراییهای بلندمدت؛
پ . پرداختهای نقدي براي تحصیل ابزارهای مالکانه یا ابزارهای بدهی سایر واحدهای تجاری و منافع در مشارکتهای خاص (بجز پرداختهای مربوط به تحصيل ابزارهایی که معادلهای نقد محسوب مي‌شوند یا سایر ابزار‌هايي كه با مقاصد تجاری یا معاملاتي نگهداري مي‌شوند)؛
ت . دریافتهای نقدی حاصل از فروش ابزارهای مالکانه یا ابزار‌هاي بدهی سایر واحدهای تجاری و منافع در مشارکتهای خاص (بجز دریافتهای مربوط به ابزارهایی که معادلهای نقد محسوب مي‌شوند یا سایر ابزار‌هايي كه با مقاصد تجاری یا معاملاتي نگهداري مي‌شوند)؛
ث . تسهیلات اعطایی به دیگران (بجز تسهیلات اعطایی توسط مؤسسات مالی)؛
ج . وصول تسهیلات اعطایی به دیگران (بجز تسهیلات اعطایی مؤسسات مالی)؛
چ . پرداختهای نقدی مرتبط با قراردادهای آتی، پیمانهای آتی، قراردادهای اختیار معامله و قراردادهای سواپ به استثنای مواقعی که این قراردادها با مقاصد تجاری یا معاملاتي نگهداری می‌شوند یا پرداختهایي كه به عنوان فعالیتهای تأمین مالی طبقه‌بندي مي‌شوند؛ و
ح . دریافتهای نقدی حاصل از قراردادهای آتی، پیمانهای آتی، قراردادهای اختیار معامله و قراردادهای سوآپ، به استثنای مواقعی که این قراردادها با مقاصد تجاری یا معاملاتي نگهداری می‌شوند یا دریافتهايی كه به عنوان فعالیتهای تأمین مالی طبقه‌بندي مي‌شوند.
فعالیتهای تأمین مالی
16 . افشای جداگانه جریانهای نقدی حاصل از فعالیتهای تأمین مالی، اهميت دارد زيرا به تأمين‌كنندگان منابع مالي واحد تجاري در پيش‌بيني ادعاها نسبت به جريانهاي نقدی آتي كمك مي‌كند. نمونه‌هایی از جریانهای نقدی حاصل از فعالیتهای تأمین مالی، به شرح زیر است:
الف. دریافتهای نقدی حاصل از انتشار سهام یا سایر ابزارهای مالکانه؛
ب . پرداختهای نقدی به مالکان برای تحصیل یا بازخرید سهام واحد تجاری؛
پ . دریافتهای نقدی حاصل از انتشار اوراق بدهی، تسهیلات، اسناد تجاري و سایر استقراضهای کوتاه‌مدت یا بلندمدت؛
ت . پرداختهای نقدی براي تسويه مبالغ استقراض‌شده؛ و
ث . پرداختهای نقدی توسط اجاره‌کننده بابت تسويه بدهی مربوط به اجاره تأمین مالی.
